Puscifer: Man op de maan

Day gives way to night
On the storefront mannequins
The audience with Mona Lisa grins
Moonlight builds emotion
As the players scuttle in
Pull the curtain back and let the show begin

Tiny Monsters‘  ,  Puscifer


Puscifer is het soloproject van Maynard Keenan, bekend als frontman van Tool en A perfect circle. Het is meer dan alleen een gefrustreerde rockzanger die zo nodig een soloalbum wil uitbrengen van nummers die zijn afgekeurd door zijn ‘ echte’  band – of misschien ook wel niet. Feit is dat geen enkel project of nummer waar hij ooit zijn stem aan heeft verbonden verder van eerder genoemde bands af staat dan Puscifer, en dan niet alleen omdat de scheurende gitaren nagenoeg compleet ontbreken. Interessant is dat juist het enige raakvlak tussen bijvoorbeeld Tool en Puscifer (te weten de theatrale liveshows) tevens laten zien hoe zeer ze van elkaar verschillen. Tool heeft een overdonderende lichtshow en psychedelische projecties die perfect aansluiten op de bij vlagen duistere klanken van de muziek, terwijl Puscifer .. (ik wil de verrassing nog niet bederven).

Puscifer staat is in ieder geval mijlenver verwijderd van alle projecten waar Maynard bij betrokken is geweest in de afgelopen 20 jaar. Er zijn zeker verwijzingen te vinden naar zijn andere projecten; zo is ‘Horizons’ tekstueel gezien een afsluiter van het eerdere drieluik ‘Jimmy’ (Tool) , ‘Judith’ ( A perfect circle) en ‘Wings for Marie / 10.000 days’ – (wederom Tool) waarin het verhaal over Judith Marie Keenan wordt afgesloten met een prachtige tekst die leest als een gedicht – zie bijvoorbeeld dit citaat :

Dust devil swept you away
Whirling playful dancing
About you
What’s left of you is
Ash and urn and this
Silent
Horizon
Dust devil swept you away
It’s still not real
Ash and urn and silence

‘Horizon’ – Puscifer

Aan de andere kant is Puscifer veel – bij gebrek aan een beter woord –  ‘speelser’ dan APC en Tool ooit zouden  kunnen zijn. Zie bijvoorbeeld de melige promotiefilmpjes van Maynard als ‘Major Douche‘ , de tekstuele lofzang op voluptueuze dames van ‘Queen B‘ (“Booty better thick-a-licious / Shake it like she’s fearless / This lovely lady got the thickness / Can I get a “Hell, yeah?“) of de puberale albumtitels ( ‘V is for Vagina, Moneyshot etc etc) ; het lijkt er bijna op alsof Maynard moeite heeft om zijn echte eigen ‘ik’ als artiest te laten zien en daarbij humor in de breedste betekenis van het woord als een soort van schild inzet. Het geeft Puscifer een bijna schizofreen karakter, iets waar zeker in de huidige liveshow ook duidelijke mee gespeeld wordt.

Vanaf het moment dat je de zaal binnenloopt vallen er twee zaken op : het drumstel dat prominent vooraan op het podium staat , en de grote boksring die bijna de gehele achterzijde van het podium vult. De gemiddelde bezoeker die – net zoals ik-  niets gelezen heeft over de stageshow denkt naar alle waarschijnlijkheid nog iets van ‘goh , zoals gebruikelijk staat Maynard weer eens achteraan op het podium’ . En : dat klopt. Maar .. er zit meer achter.

Op het aangekondigde tijdstip gaan de lichten uit en begint er een promofilm te draaien met Maynard in zijn rol als Major Douche waarin hij behalve een ontzettende hoeveelheid aan sarcastische bullshit ook nog even aan het publiek meld dat filmen , fotograferen en het maken van geluidsopnames wat hem betreft volstrekt ‘verboten’ zijn en dat overtreders afgevoerd zullen worden. Wat ik ook daadwerkelijk heb zien gebeuren overigens, waarvoor hulde. Persoonlijk ben ik het namelijk spuugzat om concerten alleen nog maar te kunnen volgen via het scherm van de mobiele telefoon in de handen van de persoon die toevalligerwijze voor mij staat. Opa golzuam weet namelijk nog hoe het was om concerten te bezoeken in het pre-mobieltjes tijdperk en verlangt daar bijna wanhopig naar terug 🙂

Vervolgens gaan de stagelights aan waarna het publiek getrakteerd wordt op 4 Amerikaanse show-wrestlers (M/V) in vol ornaat die  -met als achtergrond typische cartoongeluidjes!- een klein half uur lang bloedserieus met elkaar de strijd aangaan terwijl het publiek in algehele verbijstering toekijkt en zich steeds ongemakkelijker begint te voelen door het totale gebrek aan context. Na dat half uur verschijnt de band op het podium en begint te spelen alsof er niets aan de hand is, terwijl om hen heen de worstelaars afwisselend losgaan op elkaar of plaatsnemen aan de zijkant van het podium op de daarvoor aangelegde tribune. Het effect van een band die statisch en strak bloedserieuze, gevoelige nummers staat te spelen tegen de backdrop van schaars geklede worstelaars (m/v) die helemaal op elkaar losgaan is sterk vervreemdend, vooral omdat er geen enkele interactie zichtbaar is tussen band en eh laten we het maar ‘performance artists’ noemen – het is alsof ze zich niet bewust zijn van elkaars bestaan.

Dan heb ik het nog niet eens over het moment waarop alle muziek stopt, er een mini ring aan de voorkant van het podium wordt geplaatst waarin twee robothanen gezet worden die dan met elkaar gaan vechten terwijl de band  er naast zittend weddenschappen zit af te sluiten. Waarna er ook weer zonder enige context doorgespeeld wordt terwijl de roadies de ring en hanen weer verwijderen zodra het gevecht is afgelopen.. En zo zitten er meer surrealistische elementen door het hele optreden heen gevlochten, als Monty Python in hun beste dagen (live at the Hollywood Bowl ! )

Mischien ten overvloede maar ik wil het toch even gezegd hebben : muzikaal staat de show als een huis. Vooral de vocalen van Carinna Round zijn de moeite van het vermelden meer dan waard, haar stem vormt de onmisbare tegenhanger van Maynard’s stem. Ik kan mij geen enkele andere zangeres voor ogen halen die qua stemgeluid zo goed bij zijn stem zou passen en ook qua on stage persona lijkt zij meer dan opgewassen tegen de presence van de kleine grote man.

Het optreden dat ik bijgewoond heb heeft mij ter dege aan het denken gezet, wat stiekem misschien ook wel gewoon de bedoeling is. Regulier gesproken bedient Maynard zich van een bijtende vorm van humor (de Tool interviews zijn legendarisch in dat opzicht) maar zijn hele Puscifer persona lijkt gebaseerd op het ‘spelen’ met verwachtingen en emoties in de breedste zin van het woord. In dat opzicht heeft het wel iets weg van de episches standup shows van een andere persoonlijke held van mij (en toen hij nog leefde een persoonlijke vriend van Maynard en de overige leden van Tool) : Bill Hicks. Het filmpje waar ik naar link geeft een vrij duidelijk beeld van de stijl die Hicks hanteerde, de parallellen naar de manier waarop Maynard zich profileert als de zanger van Tool zijn vrij eenvoudig te zien. Zowel Bill als Maynard hebben in interviews regelmatig laten vallen dat ze beide liefhebbers zijn van het werk van een andere grote (tegenwoordig bijna vergeten) Amerikaanse comedian/ performance artis : Andy Kaufman.

En hier is waar ik een soortement van Eureka moment beleefde in mijn bespiegelingen over de huidige liveshow van Puscifer (en waar ik de titel van deze post gedeeltelijk van gejat heb) : Er is een (geromantiseerde) film gemaakt over het leven van Andy Kaufman die in je jaren ’90 een ware cultfilm bleek te zijn : Man on the Moon. Ik kan hier nog alineas wijden aan de specifieke stijl van ‘comedy’ die Kaufman hanteerde, maar ik verwijs liever door naar de film die echt fucking briljant is – één van mijn persoonlijke top 3 films. Vooral de performance van hoofrolspeler Jim Carrey is verbluffend goed, en er is ook nog de titelsong die  in de zomer van ’92 een belangrijk deel van de soundtrack van dat jaar vormde.

Maar goed. Eén van de belangrijkste punten die aan bod komen in de film zijn de Show Wrestling praktijken van Andy Kaufman. Uit de Wikipedia link van eerder :

Kaufman decides to become a professional wrestler—but to emphasize the “villain” angle, he would wrestle only women (hired actresses) and then berate them after winning, declaring himself “Inter-Gender Wrestling Champion.” He becomes smitten with one woman he wrestles, Lynne Margulies (Courtney Love), and they begin a romantic relationship.

Problems arise when an appearance on a live TV comedy show, ABC’s Fridays, turns into a fiasco when Kaufman refuses to speak his lines. Also, the wrestling Kaufman enjoys getting a rise out of the crowds and feuds publicly with Jerry Lawler, a professional male wrestler, who challenges Kaufman to a “real” wrestling match, which Kaufman accepts. Lawler easily overpowers and seriously injures Kaufman, resulting in the comedian wearing a neck brace. Lawler and an injured Kaufman appear on NBC’s Late Night with David Letterman, theoretically to call a truce, but Lawler insults Kaufman, who throws a drink at the wrestler and spews a vicious tirade of epithets. It is later revealed, however, that Kaufman and Lawler were in fact good friends, and staged the entire feud, but despite this, Andy pays a price when he is banned from Saturday Night Live by a vote of audience members, weary of his wrestling antics

Andy leefde zijn Kunst. Bovenstaand verhaal is een ‘grap’die uitgesponnen werd over verschillende jaren  die tot bijna tien jaar na zijn dood geheim gebleven is, denk daar maar eens goed over na 🙂 . Zelf zei hij daar ooit over (wederom uit het Wikipedia artikel, zie je wel dat het nut heeft om die linkjes daadwerkelijk te volgen beste lezer(es) ?) :  “I just want to play with their heads

De hele liveshow van Puscifer lijkt rondom een zelfde concept ontstaan te zijn, en er is eigenlijk geen twijfel mogelijk over het feit dat de worstel-act rondom het optreden van de band een verwijzing naar het werk van Kaufman vormen. Tijdens het schrijven van deze post (ja, ik probeer mijn eigen vage gedachtenspinsels altijd te checken) kwam ik nog een interview tegen waarin Maynard zefs letterlijk zegt :

Especially for Puscifer, they’re on for the ride. They get that there’s a very Andy Kaufman approach to what we’re doing, so they enjoy it.

Bovenstaande verhaal is dan weer in zijn geheel te linken aan iets waar ik al een jaar of twintig een bovenmatige interesse in toon : Chaos Magie. De beschrijving uit het voorgaande artikel dekt in mijn ogen niet in zijn geheel de lading aangezien het zich richt op ‘echte magie’ (als je daarin zou geloven), maar laten we het er op houden dat het hier niet om magie in de traditionele betekenis gaat. Geen toverspreuken of rituelen, alleen een filosofie. Chaos Magisters benaderen de realiteit als een kunstmatige constructie van ons bewustzijn – ze geloven dan ook dat je tot op zekere hoogte vorm kan geven aan de realiteit en dan meer specifiek in door middel van je houding en gedrag. Andy Kaufman, Timothy Leary en Aleister Crowley zijn wat bekende en goed gedocumenteerde voorbeelden van Chaos Magiërs – hoewel de eerste twee dat waarschijnlijk zouden ontkennen aangezien er aan het woord ‘magie’ meteen een fantasy of Wicca associatie vastzit. In deze context wordt het woord echter gebruikt is haar letterlijke betekenis : ‘kunst van het manipuleren van de werkelijkheid‘ , iets waar dus in principe geen enkel spiritueel component mee verbonden hoeft te zijn. Zo kan bijvoorbeeld het nuttigen van alcohol (en andere drugs waarvan iedereen wel weet dat deze op zijn minst de perceptie van de werkelijkheid veranderen) een vorm van Magie zijn – ironisch genoeg zie je dit ook terugkomen binnen bijvoorbeeld de Katholieke Hoogmis waar het drinken van wijn eh ik bedoel het bloed van Jezus Christus een hoogtepunt vormt.  Dit sluit dan ook weer prima aan bij de teksten die Maynard voor Tool geschreven heeft, lees bijvoorbeeld de teksten van ‘Third Eye‘ of ‘Reflection‘ er maar eens op na – ze vormen een prachtige weergave van een artistieke geest op zoek naar zingeving. Daarmee zou Puscifer misschien wel het Magnus Opus   van Maynard kunnen vormen, zijn eigen Grote Werk als artiest. Let wel, dat hoeft niet persé zijn beste werk te zijn, maar het lijkt er in ieder geval op dat hij voor het eerst in zijn carriere alle verschillende invloeden en persoonlijke aspiraties heeft weten samen te smeden tot iets dat in ieder geval één geheel vormt en tot nadenken stemt.

Niet slecht voor een ouder wordende rockzanger wiens bekendste project al 10 jaar (!) geen nieuwe muziek meer uit heeft gebracht..